De brandveiligheidsmarkt in Nederland: trends en regelgeving

Inleiding

Brandveiligheid is in Nederland een gedeelde verantwoordelijkheid van overheden, bedrijven en burgers. De 25 veiligheidsregio’s coördineren de brandweerzorg in hun regio en hebben taken als het voorkomen, beperken en bestrijden van branden, het redden van mens en dier bij ongevallen en het adviseren van andere organisaties over brandpreventie (rijksoverheid.nl). Tegelijkertijd spelen private partijen een steeds grotere rol in het borgen van brandveiligheid, bijvoorbeeld via diensten zoals brandwachten en technologische innovaties. In deze blog belichten we de huidige brandveiligheidsmarkt in Nederland – volledig gebaseerd op officiële bronnen – met aandacht voor de rol van brandwachten, recente ontwikkelingen in regelgeving, markttrends en relevante cijfers.

De rol van brandwachten in brandveiligheid

Brandwachten zijn getrainde brandveiligheidsfunctionarissen die toezicht houden op de naleving van veiligheidsvoorschriften en direct kunnen ingrijpen bij beginnende branden. Vaak betreft het rijksgediplomeerde brandwachten, met een opleiding tot brandweer Manschap A (NIPV). Zij beschikken daarmee over kennis van brandbestrijding, hulpverlening en levensreddende handelingen. In verschillende situaties schrijft de regelgeving of de lokale overheid de inzet van brandwachten voor. Zo kan de brandweercommandant bij evenementen met verhoogd risico bepalen dat er een wachtdienst moet zijn, uitgevoerd door gediplomeerd brandweerpersoneel met een brandwacht-diploma (lokaleregelgeving.overheid.nl).

In de praktijk is bij grote evenementen of bij activiteiten met open vuur en vuurwerk vaak minimaal één brandwacht verplicht aanwezig. Ook bij risicovolle werkzaamheden in de industrie – zoals lassen of heetwerk – en in gebouwen waar brandmeldinstallaties tijdelijk buiten werking zijn, wordt veelvuldig een tijdelijke brandwacht ingezet ter plaatse om de veiligheid te waarborgen. Deze brandwachten houden preventief toezicht, controleren of alle brandveiligheidsmaatregelen (zoals blusmiddelen en vluchtroutes) voldoen, en kunnen direct ingrijpen of alarmeren bij een incident. Ze vullen de reguliere brandweerzorg aan en richten zich vooral op brand voorkomen in plaats van blussen achteraf (probrandwacht.nl).

Ontwikkelingen in regelgeving

Rookmelderplicht woningen (2022)

Sinds 1 juli 2022 is het verplicht om in elke woning op iedere verdieping een goedgekeurde rookmelder te hebben (rijksoverheid.nl). De dekking steeg hierdoor van ~78% van de huishoudens in 2021 naar ~93% in 2023.

Koolmonoxide-certificering (2023)

Om koolmonoxidevergiftiging te voorkomen, mogen sinds 1 april 2023 alleen nog installateurs met een CO-vrij certificaat werkzaamheden uitvoeren aan gasverbrandingsinstallaties. Bedrijven worden opgenomen in het CO-vrij register (brandweer.nl). Jaarlijks overlijden 10–20 mensen door CO, terwijl ten minste 200 mensen in het ziekenhuis belanden.

Omgevingswet en Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2024 wordt het Bouwbesluit vervangen door het Bbl, waarin brandveiligheidsvoorschriften zijn herzien. Vanaf 1 juli 2024 moeten vluchtroutes vrij blijven van brandgevaarlijke objecten zoals accu’s en scootmobielen (brandweer.nl). De verantwoordelijkheid voor handhaving ligt bij gebouwbeheerders en gemeenten.

Verplichte installaties en normen

Voor specifieke situaties (zoals hoge parkeergarages) worden sprinklers verplicht. Het Bbl verwijst naar normen als NEN 2535 (brandmeldinstallaties), NEN 2575 (ontruimingsinstallaties) en NEN 2555 (rookmelders) (nen.nl). Onderhoud valt onder de NEN 2654-reeks.

Risicogericht toezicht

Veiligheidsregio’s sturen op risicogericht brandveiligheidstoezicht. Brabant-Noord gebruikt bijvoorbeeld een digitale zelfscan en kennissessies, naast klassieke inspecties, om eigenaren te activeren en het aantal tekortkomingen te verlagen (lokaleregelgeving.overheid.nl).

Markttrends en innovaties in brandveiligheid

• Groeiende vraag naar tijdelijke brandwachten: Door strengere normen en personeelsschaarste bij reguliere diensten groeit de markt voor brandwacht-detachering (brandwacht.nl, ems.nl).
• Slimme detectie en AI: Slimme rookmelders, aspiratiesystemen en camera’s met rookdetectie worden breed ingezet. Lithium-ionbatterijen vragen om speciale monitoring (nipv.nl).
• Publiek-private samenwerking: Initiatieven als de Gezamenlijke Brandweer in Rotterdam combineren middelen van overheid en bedrijfsleven voor specialistische incidentbestrijding (gezamenlijke-brandweer.nl).
• Bewustwordingscampagnes: Brandpreventieweken, seniorenacties en campagnes voor studenten vergroten het veiligheidsbewustzijn (brandweernederland.nl / brandweer.nl).

Cijfers en rapportages

• Slachtoffers: In 2024 vielen 30 dodelijke slachtoffers bij 27 woningbranden; gemiddeld sinds 2008 ~31 per jaar (NIPV/Brandweer Nederland).
• CO-incidenten: 10–20 doden en zeker 200 ziekenhuisopnames per jaar; meldingen stegen lokaal van 61 (2020) naar 79 (2022) door toegenomen alertheid (brandweer.nl).
• Brandincidenten: In 2022 waren er circa 110.000 uitrukken, waarvan 40.000 branden; directe schade aan woningen in 2024 werd op ruim €200 miljoen geschat (verzekeraars.nl).
• Marktomvang: De technische beveiligingsbranche groeide naar €1,946 miljard omzet in 2023; brandveiligheid vormde ~€1,09 miljard (Federatie Veilig Nederland).
• Inspectieresultaten: De Arbeidsinspectie ziet dat 15% van onderzochte bedrijven nog tekortkomingen heeft, maar dat percentage daalt door risicogestuurd toezicht.

Conclusie

De brandveiligheidsmarkt in Nederland is duidelijk in beweging. Brandwachten blijven cruciaal als preventieve ogen en oren ter plaatse, terwijl overheid en branche investeren in strengere wetgeving, innovaties en samenwerking. Officiële cijfers tonen aan dat het aantal fatale branden beperkt blijft, maar nieuwe risico’s (zoals accu’s) vragen om blijvende alertheid en goed opgeleid personeel. Brandveiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid: burgers installeren rookmelders en onderhouden installaties, bedrijven investeren in preventie en schakelen expertise in, en overheden zorgen voor duidelijke regels en toezicht. Zo maken we Nederland stap voor stap brandveiliger.